Hooggevoelig in de klas deel 2
Ook op school raakt je hooggevoelig kind eerder overprikkeld dan andere kinderen. Er zijn bovendien veel prikkels op school. Denk alleen al aan alle geluiden en beweging. Het is dus heel logisch dat veel kinderen – en al helemaal hooggevoelige kinderen – hierdoor overweldigd raken. Innerlijk voelt je kind dit als spanning. Die spanning kan je kind uiten door te gaan huilen, angstig te worden, door zich terug te trekken of druk te worden. In deel 1 geef ik je belangrijke tips mee om het gedrag van je kind met de leerkracht bespreekbaar te maken. In dit blog geef ik je praktische handvatten voor in de klas.
Bouw ontspanning in
Om prikkels te kunnen verwerken, heeft je kind rust en ontspanning nodig. Als je kind overprikkeld raakt, lukt het ook niet meer goed om informatie op te nemen. Dus is het voor zowel het welzijn van je kind als de leerprestaties beter als je kind tussendoor kan ontspannen.
Rustige plek. Sommige scholen creëren een rustige plek (vaak met een zitzak, beschut) waar kinderen even tot rust kunnen komen. 20 mn is voldoende!
Ontspannende activiteiten. Op school doet je kind van alles: werkjes maken, buiten spelen, knutselen, computeren, tekenen, boek lezen. Vraag de leerkracht van je kind eens welke activiteiten er allemaal gedaan worden in de klas. Bespreek samen met je kind (eventueel m.b.v. de spanningsbarometer) welke activiteiten ontspannend zijn. Bespreek vervolgens met de leerkracht wanneer zij deze activiteiten bewust kan inbouwen als ontspanningsmoment.
Gehoorbeschermers. Geluiden zijn prikkels die je ook grotendeels buiten kunt sluiten door je kind gehoorbeschermers te geven voor in de klas. Dit gebeurt al regelmatig op scholen. Uiteraard doet je kind de gehoorbeschermers niet continu op. Wel als je kind zich moet concentreren of juist tijdens de ontspannende activiteit, om de opgebouwde prikkels en spanning te kunnen verwerken.
Aangesproken worden in de klas
Je kunt de leerkracht concrete aanwijzingen geven om jouw kind aan te spreken. Een hooggevoelig kind schrikt al snel van een opgeheven stem, laat staan een boze toon. “Juf/meester is streng” zegt een hooggevoelig kind dus al snel over een leerkracht. Het punt is wel dat je kind zich dan niet meer zo veilig voelt bij die leerkracht en dat kan vervelende gevolgen hebben.
Aanspreken. Vertel de leerkracht dat je kind al snel schrikt van een opgeheven stem en daarom bang kan gaan worden voor de reactie van de leerkracht. Vertel vervolgens dat je kind goed aangesproken kan worden, zolang het veilig. Aanwijzingen voor veilig aaspreken:
- Ga naar mijn kind toe
- Kom op ooghoogte
- Maak oogcontact
- Glimlach eerst even
- Spreek iets langzamer dan gewoonlijk en op rustige toon uit wat je wilt zeggen.
- Geef het kind een compliment voor het goede luisteren.
Als de leerkracht boos wordt in de klas
Uiteraard komt het bij de meeste leerkrachten voor dat ze soms uit hun slof schieten, boos worden. Kinderen kunnen flink de grenzen opzoeken en soms is een leerkracht daar he-le-maal klaar mee. De apenkoppen krijgen dan op hun kop en je kind schrikt zich een hoedje. Misschien doet de leerkracht van je kind het al: een tip in deze situatie is dat de leerkracht daarna duidelijk tegen de andere kinderen zegt: “Als ik boos word/mijn stem verhef weet ik dat je schrikt. Ik ben niet boos op jou”. Die geruststelling maakt veel uit!
Niet in de groep willen praten
Veel hooggevoelige kinderen willen absoluut niet in de groep praten, zeker niet in een nieuwe groep. Dat is vaak te spannend. Als je iemand forceert om iets te doen wat te spannend is, wordt het alleen maar erger. Dus niet doen! Leg dit uit aan de leerkracht. Geef je kind de tijd om de kat uit de boom te kijken. Een hooggevoelig kind heeft vaak liever 1 op 1 contact. Dus de leerkracht kan bijvoorbeeld wel met je kind afspreken dat hij/zij 1 vriendje uitzoekt aan wie je kind iets vertelt of uitlegt. De leerkracht kan je kind wel zeggen dat hij/zij je kind gaat helpen om een keer iets heel kort in de groep te gaan zeggen. En dan samen met je kind kijken wat je kind dan nodig heeft. Het is belangrijk dat de leerkracht je kind geen druk op legt, wel uitnodigt, speels stapje voor stapje met de tijd meekrijgt.
Als je kind verdrietig of angstig is
Sneller geraakt betekent dus ook sneller verdrietig of angstig. Dit zijn twee kanten van één medaille. Sommige kinderen laten hun verdriet of angst duidelijk merken. Dan is het signaleren makkelijk en gaat het erom dat de leerkracht de emotie opvangt. Ik schreef eerder een blog over het opvangen van emoties. Maar sommige kinderen laten hun verdriet of angst niet zo direct merken. Vertel de leerkracht in dat geval aan welke signalen de leerkracht kan merken dat je kind verdrietig of angstig is. Geef antwoord op de vraag: wat doet of zegt je kind dan juist wel of juist niet? Een leerkracht kan pas adequaat reageren als hij/zij signalen herkent.
Verbinding voelen
Een hooggevoelig kind heeft – meer dan de meeste kinderen – behoefte aan het voelen van verbinding met de ander. Zeker ook met de leerkracht, die je kind 5 dagen per week urenlang ziet.
Verbinding stelt je kind gerust en daarmee ontspant je kind. De leerkracht kan op allerlei simpele manieren even verbinding maken met je kind. Een aai over de bol, oogcontact met liefde in de ogen, een glimlach, iets liefs zeggen, een knipoog, even naast je kind gaan zitten, een complimentje etc. Zonder deze verbinding verpietert je kind. Verbinding voelen is voor je kind als water voor een bloem: noodzakelijk om te kunnen bloeien.
Structuur bieden
Plotselinge of onaangekondigde veranderingen geven een hooggevoelig kind vaak (te)veel stress. Het is een direct gevolg van het feit dat jouw kind meer zintuiglijk waarneemt dan andere kinderen. Er komt van alles tegelijkertijd binnen, teveel en dan is er stress. Een hooggevoelig kind is dus gebaat bij een leerkracht die veranderingen in de klas of uitjes van tevoren duidelijk bespreekt. Vertel de leerkracht ook dat jouw kind deze uitleg nodig heeft om te voorkomen dat je kind overweldigd / overprikkeld raakt op het moment zelf.
Plek in de klas
Waar vaak niet aan gedacht wordt maar wat wel veel invloed kan hebben: de plek in de klas waar je kind zit. Het beste is nog om je kind te betrekken bij de keuze van de plek in de klas. Veel hooggevoelige kinderen kunnen heel goed aangeven op welke plek en naast wie zij zich fijn voelen.
Instructie geven
Wat gebeurt er als je een hooggevoelig kind vraagt om een mapje op te ruimen? Of om tekenspullen te pakken? Grote kans dat er van alles gebeurt, behalve dat. Dit omdat een hooggevoelig kind vanwege de rijke fantasie gelijk allerlei mogelijkheden ziet bij ‘mapje opruimen’ of ‘tekenspullen pakken’. Zonder al teveel in details te treden: dit heeft te maken met de verhoogde activiteit in de rechter hersenhelft bij een hooggevoelig kind. Dit kan de leerkracht voorkomen door je kind gerichte instructie te geven. Door actie en beeld te benoemen. Dat voorkomt dat je kind een verdwaalt in de eigen beelden.
Ouders: kijk hier voor informatie over de workshop ‘Mijn Hooggevoelig Kind’
Scholen: kijk hier voor lezingen en workshops op scholen!
Heb je zelf nog een goede tip? Deel het met andere ouders door een reactie te plaatsen!
Janneke van Olphen – enVie | Gevoeligheid Grootbrengen
Fijn en duidelijk blog Janneke, dankjewel!
Ik heb een aanvulling: veel hoogsensitieve kinderen zijn erg opmerkzaam als het gaat om de gevoelens en buien van anderen. Als de juf zich bv verdrietig voelt, maar vrolijk gedraagt, geeft dit een dubbel signaal. Gevoelige kinderen kunnen hierdoor in de war raken, aan hun eigen gevoel gaan twijfelen, maar belangrijker nog: ze weten niet of ze de juf kunnen vertrouwen omdat haar uitstraling onduidelijk is en dat geeft een onveilig gevoel.
Ik geef leerkrachten (en ouders) vaak de tip om op zulke dagen (soms bén je gewoon verdrietig of boos of moe!) dit kort te zeggen en dat het niet aan hen ligt. “Ik heb heel slecht geslapen vannacht en ben niet uitgerust. Als ik dus iets kattiger of ongeduldiger ben dan anders, komt dat hierdoor en niet door jullie!” Dit schept duidelijkheid in de klas en geeft de leerkracht bovendien de ruimte om meer zichzelf te zijn. 🙂
Mooie bijkomstigheid is dat dit vaak wordt doorgevoerd door de kinderen zelf. Zij leren om aan te geven dat ze zich even niet zo blij voelen en dat dit niet aan de ander ligt. Dit geeft lucht!
(lang verhaal, sorry!) 🙂
groet en fijne dag! Janina
Herkenbaar en nuttig artikel!
En bedankt voor de tip, Janina. Ik ben weliswaar geen leerkracht maar wel ouder van een hooggevoelig kind, en in de thuissituatie kun je jouw tip ook uitstekend toepassen.
Groet, Wendy
Bedankt voor de duidelijke tips! Heel handig om ze allemaal op een rijtje te hebben.
Groetjes Caroline
Hoi Janneke,
Herkenbaar en nuttig! Nu heeft Maud dit schooljaar 2 hele rustige lieve juffen die al jaaaaren in het vak zitten. Ik heb het gevoel dat Maud op haar plek is. Daar ze vorig jaar weken aaneen stuk huilend naar school ging omdat het zo druk en spannend was… En nu.. Gaat ze met plezier en is blij als ze op de dag 2x naar school mag ;-). Oh ik gelukkig dus Maud ook en zo werkt het.. Ik voel haar haarfijn aan en Maud mij.. Pfoe hoogevoelig zijn is soms ook niet handig, je komt in een visueuze cirkel en dat is dan moeilijk te doorbreken… Bedankt!
Groetjes Marleen
Hoi Janneke,
Ik vind dat je erg mooie blogs schrijft en ik lees ze graag.
Bij dit blog wil ik toch een kleine aanvulling geven. Je schrijft dat hooggevoelige kinderen soms naast drukke kinderen worden gezet, zodat een rustig kind naast een druk kind zit.
Daarmee impliceer je dat hooggevoelige kinderen rustig zijn.
Mijn ervaring is toch ook dat hooggevoelige kinderen heel erg druk kunnen zijn….. En dat het drukke gedrag een gevolg is van alle prikkels die ze oppikken. Tja….. en dan heeft het drukke hooggevoelige kind toch ook echt baat erbij om niet naast nog meer drukke kinderen te zitten.
Sorry, hij moest er even uit.
Ik was moeder van een druk hooggevoelig kind. Nu ben ik moeder van een hooggevoelig kind, die een andere manier heeft gevonden om zijn prikkels af te voeren.
groeten Wendy
Hoi Wendy, dank je voor deze goede aanvulling! Inderdaad: een hooggevoelig kind kan door alle prikkels ook zelf heel druk gaan doen. Hooggevoelige kinderen zijn echt niet altijd rustig dus als mijn formulering dat impliceerde, dan klopt er iets niet aan mijn formulering. Ik heb de tekst nog eens goed doorgenomen en hoop dat het nu wel klopt voor je!