Finn houdt zijn zusje Maaike continu in de gaten. Als zij een knuffel krijgt, komt Finn er gelijk bij. Hij bemoeit zich ook telkens met haar. Hij wil bepalen wat ze eet, waar ze mee speelt, waar ze naartoe gaat. Op een onbewaakt ogenblik grijpt hij zijn kans en geeft hij Maaike een duw of doet hij iets anders waarmee hij haar zeer doet. De ouders vinden het heel vervelend om telkens tussenbeide te moeten komen. Waarom doet Finn zo tegen Maaike?

Angst

Aan de ene kant houdt Finn ontzettend veel van zijn zusje en wil hij voor haar zorgen. Aan de andere kant heeft hij het er ook moeilijk mee dat zij er is. Hij krijgt sinds haar geboorte niet meer de onverdeelde aandacht van zijn ouders. Dat hij de liefde van zijn ouders nu met zijn zusje moet delen, heeft hem geraakt in zijn angst om tekort te komen. Die angst is ‘de andere kant van de medaiile’ van Finn’s sterke behoefte om geliefd te worden. Finn kan die overweldigende angst om tekort te komen niet goed verdragen en is daarom jaloers.

Hooggevoelig en jaloers

Alhoewel er bij mijn weten geen verband is aangetoond tussen hooggevoeligheid en jaloezie, komt jaloezie uiteraard ook onder hooggevoelige kinderen (en hooggevoelig & strong-willed kinderen) voor. Een hooggevoelig kind heeft wel sterker dan gemiddeld behoefte aan een harmonische verbinding, ook omdat een hooggevoelig kind subtiele signalen waarneemt en het dus sneller doorheeft als de harmonie verstoord raakt. Doordat een hooggevoelig kind sterk behoefte heeft aan een harmonische verbinding, raakt het dus ook sneller gespannen als de harmonie verstoord raakt. De komst van een broertje of zusje is prachtig, maar ook heel spannend en overweldigend. Er verandert veel in korte tijd. Dit kan de angst om tekort te komen triggeren, zeker bij een kind dat daar gevoelig voor is.

Niet rationeel

Het helpt ouders vaak al om te weten dat jaloezie veroorzaakt wordt door de angst om te kort te komen en de behoefte om geliefd te worden. “Maar,” hoor ik de ouders van Finn en Maaike zeggen, “Wij geven Finn al heel veel aandacht. Het is juist Maaike die minder aandacht krijgt, daar zorgt Finn wel voor!”. Angsten zijn niet rationeel. Dat je kind bang is om tekort te komen betekent niet dat je kind daadwerkelijk tekort komt. Het betekent alleen dat de angst regeert, waardoor je kind reageert zoals het nu reageert. Geleidelijk aan kan je kind ook anders met de angst leren omgaan, zodat de angst niet meer zo regeert. Daar is tijd en geduld voor nodig. Hier zijn bovendien een aantal praktische tips.

Praktische Tips

1. Bouw aan een sterke band met je kind. Kinderen die een sterke band ervaren met hun ouders, hebben onderling minder strijd. Trek bijvoorbeeld een half uur per dag speciaal de tijd uit voor je kind. Zorg dat je niet afgeleid kunt worden zodat je je helemaal op hem/haar kunt richten. De intentie van dat half uurtje is dat je jouw kind dagelijks laten ervaren dat je er helemaal voor hem/haar bent. Dit helpt om je kind in zijn/haar angst gerust te stellen. Laat je kind, als het even kan, zelf bepalen wat jullie in dat half uurtje doen.
2. Als je jaloerse kind het andere kind pijn doet, ga je eerst naar het andere kind om hem/haar te troosten. Dan vermijd je dat je eerst boos wordt op het jaloerse kind. Met boos worden help je het jaloerse kind namelijk niet om met zijn/haar angsten om te gaan, ook al is het nog zo begrijpelijk dat boosheid in je opkomt.
3. Maak daarna contact met je jaloerse kind. Weet dat er achter dat agressieve gedrag angst zit en je kind zich geen raad weet met deze gevoelens. Blijf rustig, verplaats je aandacht naar je hart en begin dan met praten. Zeg iets waarmee je een brug maakt naar de angst die achter het gedrag schuil gaat: “… had pijn, dat was naar. Het is soms best lastig om een broertje/zusje te hebben, hè?” Het kan goed zijn dat je kind een onverschillig gezicht trekt als je dat zegt. Trek je dat niet aan. Het onverschillige gezicht trekt je kind dan alleen maar om niet te hoeven voelen (zelfbescherming). Je kind registreert wat je zegt, daar gaat het om. Je bent aan het zaaien. In de loop van de tijd zal je gaan oogsten.
4. Zie ook alle fijne en lieve dingen die je kind voor zijn/haar broertje of zusje doet en benoem dat: “wat fijn dat je … helpt om het kasteel te bouwen, hij/zij kijkt helemaal blij” of “Kijk: als je die gekke bekken trekt, moet … zo om je lachen!” etc.
5. Laat je kinderen samen dingen doen waardoor hun band versterkt wordt. Laat ze bijvoorbeeld een spelletje doen waarin zij het samen tegen jou opnemen, maak een foto album van fijne momenten die jullie kinderen samen hebben en kijk daar regelmatig in, laat ze cadeautjes aan elkaar geven etc.
6. Lees boekjes over jaloezie zoals Joep is jaloers van Anne Gutman.

Jaloezie is een signaal

Jaloezie wordt vaak gezien als iets behoorlijk negatiefs. Daardoor wordt het vaak veroordeeld en afgewezen. Het vervelende hieraan is, dat afwijzen averechts werkt. De jaloezie neemt dan alleen maar toe omdat de angst om tekort te komen (die dus achter de jaloezie schuil gaat) dan alleen maar toeneemt. Probeer jaloezie daarom neutraal te benaderen. Dat kan door te leren waarnemen dat jaloezie een signaal is. Een signaal dat je kind worstelt met de angst om tekort te komen en jou nodig heeft om die angst te overkomen.

Ik wens je hier veel succes mee!

Janneke van Olphen – enVie | Gevoeligheid Grootbrengen

Cursus hooggevoelig & strong-willed kind